Filozof’un Merdiveninden Başlayan Bir Soru: Mekân, Varlık ve İz
Bir filozof, dünyaya yalnızca göründüğü gibi değil, derinliklerindeki katmanlarla bakar. Film bir mekânda çekildiğinde, o mekân salt “arka fon” olmaktan çıkar; film ile mekân arasındaki ilişki, etik, epistemoloji ve ontoloji açısından yeni bir anlam katmanı üretir. Bir yapı, bir sokak, bir şehrin dokusu, filmin “efsane”sini besleyen, ona ruh veren unsurdur. Peki “Freelance” filmi nerede çekildi? Ama daha da önemlisi: bu mekânlılık bize ne söyler, nasıl bir dünya görüşüne kapı açar?
Freelance filmi, Kolombiya’da, özellikle Bogotá çevresinde, çekimlerin önemli kısmı şehir içinde ve ormanlık bölgelerde gerçekleşmiştir. [1] Bu bilgi, yalnızca bir “çekim yeri” bilgisinden ibaret değildir; film imgesinin ontolojik zemini, etik-epistemik sınırları bu seçime bağlıdır.
—
Ontolojik Perspektif: Filmin Varlık Dünyasında Mekânın Rolü
Ontoloji — varlık bilimi — bize der ki: ne varsa vardır, ve varlıkların var olma biçimleri ilişkilidir. Film dünyasında mekân, yalnızca olayların geçtiği yer değil; karakterler, çatışmalar, kimlikler ve sembollerle yoğrulan bir “varlık alanı”dır. Freelance’de İstanbul değil, Latin Amerika semalarında savrulan bir dünyanın düşsel izdüşümüyle karşılaşırız; Bogotá sokakları, orman geçitleri veya kasaba civarları birer simgesel “varlık alanı” haline gelir.
Bu durumda sormamız gerek: Filmin mekânı, onun kurgusal evrenini nasıl şekillendirir? Eğer film başka bir coğrafyada çekilseydi — örneğin Meksika’da ya da Afrika’da — anlatının gidişatı, karakterlerin motive kaynakları, düşmanlık ya da yardım ilişkileri nasıl değişirdi? Mekân, film karakterlerinin varlık tarzını belirler. Örneğin “rejim karşıtı direniş sahnesi”, tropikal orman sıcağında veriliyorsa farklı bir anlam ve baskı atmosferi taşır.
—
Epistemolojik Perspektif: Nereden Biliriz ve Ne Derece Eminiz?
Epistemoloji — bilgi felsefesi — bize sorar: nasıl biliyoruz? Freelance filminin çekildiği yer hakkındaki bilgi, kaynaklara, röportajlara, çekim izin belgelerine dayanır. Castalkie gibi kaynaklar, filmin Bogotá ve çevresinde çekildiğini bildirir. [1] Ancak biz bu bilgiyi nasıl değerlendiriyoruz?
Bilginin kesinlik sınırları vardır. Çok sayıda web sitesi “Kolombiya’da çekildi” yazar; ama bu doğruysa, tüm sahneler mi orada çekildi? İç sahneler stüdyoda olabilir mi? Bazı plakalar post-prodüksiyonda farklı lokasyonlar eklenmiş olabilir mi? Elbette. Epistemik bir alçakgönüllülükle yaklaşmak gerekir: “Freelance filmi çoğunlukla Kolombiya’da çekildi” demek, bilgiyi nispi bir kudrette sunmaktır.
Ayrıca, bir filmin mekânı hakkındaki bilgiyi yaymak, seyirciyi yanıltma riskini taşır. “Çekim yeri” ve “film içi mekân” arasındaki farkı karıştırmak, yanıltıcı metaforlar doğurabilir. Örneğin bir sahne “gösterilen” gibi Bogotá’da geçse bile, gerçekte bir set ortamında, başka bir yerde çekilmiş olabilir.
—
Etik Perspektif: Mekân Seçimi, Temsil ve Sorumluluk
Etik açıdan bakarsak, bir film mekânı seçtiğinde, orada yaşayan insanları, kültürü, toplumsal bağlamı temsil etmek zorundadır. “Kolombiya” adı, Latin Amerika’ya dair birçok stereotipi çağırır: orman, gerilla, narkotik, diktatörlük vs. Freelance filmi bu çağrışımları kullanır; etik olarak sorumluluğu şudur: o mekânı indirgemeci bir imgeye dönüştürmek mi yoksa dikkatli, çok katmanlı bir temsil mi sunmak?
Bir filozof, sorar: bu çekim mekânı yerlilerin izin ve rızası ile mi seçildi? Film ekibi, çevresel etkiyi hesaba kattı mı? Kamera, oradaki toplumsal gerilimleri kullanmakla kalmadı mı? Etik yükümlülük, salt bütçe ve sinema mantığıyla dengelenmek zorundadır.
—
Kombine Okuma: Freelance Filminin Mekânsal Katmanları
Freelance, sahici bir Latin coğrafyasını kullanarak “güç”, “rejim”, “direniş” temalarını okur. Mekân, filmin çatışma çizgisini somutlaştırır. Ormanın derinliği, karakteri sararken düşman unsuru hâline gelir; Bogotá sokakları, şehir içi güç dinamiklerini yansıtır. Ontolojik imge ile epistemolojik düzey iç içe geçerken, etik sınırlar izleyici zihninde sorguya düşer.
Bu bağlamda bu mekân‐seçimi, rastgele değil, kurgu stratejisiyle örülmüş bir felsefi tercih demektir.
—
Freelance Filmi Nerede Çekildi? — Bilginin, Mekânın ve Sorgunun Şiiri
Freelance, Bogotá ve çevresinde çekilmiştir. [1] Ancak bu bilgi, yalnızca başlangıçtır. Filmin mekânını, varlık alanıyla okursak — ontolojik düzeyde — mekânların filmde “aktör” hâline geldiğini görürüz. Epistemolojik düzeyde, bu bilginin sınırları ve güven düzeyleri üzerine düşünürüz. Etik düzeyde de film ekibi ile mekân ve topluluk arasındaki temsil ilişkisini tartarız.
Düşündürücü Sorular
– Eğer “Freelance” başka bir coğrafyada çekilmiş olsaydı, film anlatısı, karakter motivasyonları, düşman figürleri ne ölçüde değişirdi?
– İzleyici olarak mekân imgesine ne ölçüde duyarlıyız? Coğrafi bağlamı bilmemiz, film okumasını nasıl etkiler?
– Bir film mekânı seçerken etik sınırlar nelerdir? Yerel halk, kültür, çevre ne kadar hesaba katılır?
– “Çekim mekânı = film mekânı” önermesini ne ölçüde kabul edebiliriz ve nerede sınırları vardır?
Freelance filmi üzerinden mekân, bilgi ve etik bağlamlarını birlikte tartışarak açılan bu denemenin amacı, okuyucu zihninde film ve mekân ilişkisinin sırlarını uyandırmak.
—
Sources:
[1]: https://castalkie.com/where-was-freelance-movie-filmed/?utm_source=chatgpt.com “Where was Freelance movie filmed? See All Filming Locations”